Nieswoiste choroby zapalne jelit to dwie jednostki chorobowe :
• choroba Leśniowskiego - Crohna
• wrzodziejące zapalenie jelita grubego
Dzisiaj
zajmę się szczegółowo tą drugą patologią. Jednak zacznę od kilku
podstawowych informacji dotyczących przewodu pokarmowego oraz powiem
bardzo krótko o przyczynach, diagnostyce i leczeniu. Dalej skupię się na
diecie.
Układ pokarmowy
Jest
to "rurowaty" narząd począwszy od jamy ustnej do odbytu. Jego funkcja
to głównie pobieranie, trawienie i wchłanianie pokarmu. Ponad to w jego
obrębie dochodzi do produkcji enzymów, hormonów. Watro także pamiętać o
ogromnej roli przewodu pokarmowego w procesach odpornościowych.
Przy
zachowanych prawidłowych funkcjach całego układu węglowodany trawimy
już od jamy ustnej, białka głównie w żołądku i jelicie cienkim (głównie
dwunastnica - również węglowodany i tłuszcze). Jelito cienkie jest
miejscem w którym poza trawieniem wszystkich składników pokarmowych
(żółć, enzymy trzustkowe i wytwarzane przez błonę śluzową jelita)
odgrywa kluczową rolę w procesie wchłaniania składników odżywczych.
Zadaniem jelita grubego jest wchłanianie wody, elektrolitów oraz
formowanie stolca. W tym odcinku bytuje naturalna flora bakteryjna
odgrywająca rolę w budowaniu naszej odporności, produkcji substancji
wspomagających regenerację nabłonka jelitowego (np kwas masłowy),
ograniczeniu chorobotwórczych bakterii oraz produkcji niektórych witamin
(B2, biotyna, B3, B5, K).
Wchłanianie substancji odżywczych:
• Dwunastnica: glukoza, Na, Ca, Fe, Cl
•
Najintensywniej zachodzi w jelicie czczym: węglowodany, białka,
tłuszcze, cholesterol, Ca, Mg, Fe, Na, Cl, sole kwasów żółciowych,
witaminy: A, D, E (w obecności tłuszczów i żółci), B1, B2, B6, C, kwas
foliowy, laktoza
• Jelito kręte: Na, sole kwasów żółciowych,
B12 ( połączona z tzw czynnikiem wewnętrznym produkowanym w żołądku),
tłuszcze, białka (mniej niż w jelicie czczym)
• Jelito grube: witaminy (głównie produkowane przez florę jelitową), Na, Cl, woda,
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego
– rozlany, nieswoisty proces zapalny błony śluzowej odbytnicy (30%
chorych), okrężnicy ( 50% odbytnica + końcowa część okrężnicy = esica)
lub okrężnicy i odbytnicy (20%)
Przyczyny:
• Predyspozycje genetyczne
•
Czynniki środowiskowe: palenie papierosów, pożywienie (alergeny,
niedobór błonnika, żywność wysoko przetworzona, cukry proste, tłuszcze
nasycone), zaburzona flora jelitowa
• Czynniki immunologiczne
Objawy – mogą występować z bardzo niewielkim (niezauważalnym na co dzień) nasileniem.
• Krwawienie 97%
• Biegunka 91%
• Bóle brzucha 68%
• Osłabienie 63%
• Utrata masy ciała 50%
• Brak łaknienie 43%
• Gorączka 35%
• Wzdęcie brzucha 30%
• Nudności 17%
• Obrzęki 13%
• Wymioty 12%
• Niedokrwistość z niedoboru żelaza 60%
Mogą
również u niektórych zdarzać się zaparcia. Choroba charakteryzuje się
rzutowością. Występują okresy remisji (zaleczenia – brak objawów) i
zaostrzeń ( zmiana diety, stres, leki, zakażenia, infekcje)
Diagnostyka:
• Rutynowe badania krwi
• Białko ostrej fazy CRP
• Aktywność fosfatazy zasadowej, GGTP, bilirubina w surowicy
• Badania bakteriologiczne i parazytologiczne (pasożyty) kału
• Wziernikowanie odbytnicy i esicy
• RTG jamy brzusznej, wlew kontrastowy doodbytniczy
Powikłania:
Jelitowe
• Polipy 13% (sprzyjają nowotworzeniu)
• Ostre rozdęcie okrężnicy 3,7%
• Perforacja 3,2%
• Zmiany okołoodbytowe 5,5%
• Zwężenia 8,9%
• Rak 0,5%
Pozajelitowe:
• Osteoporoza
• Zapalenia stawów
• Stany zapalne skóry
• Zapalenie dróg żółciowych, wątroby
• Kamica żółciowa
• Zapalenie spojówek, tęczówki
• Zakrzepica
• Kamica nerkowa
Ogólne zasady leczenia:
• Leczenie dietetyczne (w zaawansowanych przypadkach dojelitowe i pozajelitowe)
• Aminosalicylany (mesalazyna, sulfasalazyna), antybiotyki
• Glikokortykosteroidy (Prednizon, Budezonid)
• Leki immunosupresyjne (Azatiopryna, Metotreksat)
• Leki biologiczne (Infliksimab, Adalimumab)
• Operacja
Leczenie dietetyczne
Główną
zasadą jest spożywanie potraw które nie wywołują/ nasilają dolegliwości
i w zależności od miejsca i stopnia zaawansowania choroby każdy pacjent
może inaczej reagować na te same produkty.
Najczęściej dolegliwości powodują:
• Mleko
• Pszenica
• Drożdże
• Kukurydza
• Pomidory ze skórką
• Jajka
• Wino
• Surowe warzywa
• Rośliny strączkowe
• Warzywa kapustne
• Grzyby
• Orzechy
• Jabłka i gruszki na surowo
Dieta powinna
być urozmaicona, bogata we wszystkie składniki odżywcze (białka,
tłuszcze, węglowodany), składniki mineralne i witaminy. Dodatkowo należy
zadbać o źródła żelaza (o żelazie tutaj),
pierwiastka bardzo często niedoborowego i przy wystąpieniu zmian
zapalnych również trudno wchłanialnego. Kolejny ważny element to kwas
foliowy. Znajdziemy go w zielonych warzywach liściastych, kiełkach,
fenkule, szparagach, burakach, brokułach, jarmuży, roszponce. Jako że
problemem może się stać osteoporoza należy pamiętać o bogatych źródłach
wapnia i witaminy D (mleko, nabiał, ryby). Często obserwuje się także
niedobór magnezu ( z zalecanych źródeł: kasze, płatki owsiane, avocado,
owoce morza, szpinak, groszek, banany, mąki razowe ) miedzi (z
zalecanych źródeł: słonecznik, płatki owsiane, kasza gryczana, groszek,
boćwina, ryby, jajka, nabiał, dynia, morele) i cynku (zarodki pszenne,
pestki dyni, groszek, jajka, kasza gryczana, płatki owsiane ryby,
nabiał, pieczywo). Warto zwiększyć spożycie ryb jako źródła kwasów omega
3, chudego mięsa gotowanego jako źródła B12 która może być w niedoborze
po usunięciu jelita krętego i w przewlekłym stosowaniu sulfasalazyny.
Dodatkowo powinniśmy unikać smażenia, mocnego grillowania. Preferuje się
gotowanie na parze, w wodzie, pieczenie w folii/ rękawie, duszenie bez
obsmażania. W okresie zaostrzeń należy unikać produktów
wysokobłonnikowych, a dieta powinna być lekkostrawna.
Kłopotliwe mleko
Może
wywoływać bóle brzucha, wzdęcia i biegunkę. Dzieje się tak za sprawą
niedoboru enzymu laktazy po procesie zapalnym (uszkodzenie błony
śluzowej jelita, która produkuje ten enzym, po wygojeniu funkcja
produkcyjna może wrócić do normy). Jednak jeśli nie mamy powyższych
objawów, jesteśmy w okresie remisji nie powinniśmy rezygnować z mleka i
nabiału. To nieocenione źródło wapnia, wit. D oraz bakterii
proiotycznych (napoje fermentowane, jogurty). Jeżeli zostanie
potwierdzona przez lekarza nietolerancja laktozy można zastosować
preparaty z enzymem, pić mleko niskolaktozowe i produkty fermentowane
oraz spożywać twarogi.
Źródła: Bromatologia - Gertig,
Przysławski; Wrzodziejące zapalenie jelita grubego i choroba
Leśniowskiego Crohna - Bartnik; Podstawy żywienia klinicznego- Sobotka;
Fizjologia człowieka -Ganong
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz